این روزها نقل تمامي مجالس مباحث اقتصادی از تحریم و گرانی گرفته تا نرخ روز ارز، مسکن و خودرو شده است؛ پدر و مادرهايي که از طبقه ضعیف جامعه هستند با دوندگی دنبال رفع مشکل فرزندشان روز را به شب میرسانند. باور كنيد وقتش رسيده قدم اول را برداريد و همين حالا كمك كنيد. |
سرويس خيريه روزنامه دنياي اقتصاد در اين هفته علاوه بر اينكه به معرفي يكي از موسسات خيريه پرداخته، متناسب با بخشهاي ويژه و مسائل مطرح شده در اين حوزه به گفتوگو با يكي از كارشناسان و فعالان حوزه خيريه نشسته است، در ارتباط با عناوين كلي مطرح شده براي تشريح مفاهيم و مسائل مطرح شده با رحيم سيدزاده مدير موسسه خيريه «هيواي ژيان» راجع به نگاه جامعه شناختي به خيريه و موسسات خيريه و نقش آنها در اقتصاد كشورها به گفت و گو پرداختيم. در ادامه گفتوگوي مفصل ما با وي آمده است.
در سوال ابتدایی، خاستگاه خیر و نیکی کجاست و نگاه شما به این موضوع چگونه است؟
فطرت و ضمیر انسانها پاک آفریده شده و انسان ذاتا خیرخواه است و در راستای تبعیت از این سرشت الهی و توصیههاي انسانی و اسلامی است که میل به نیکی و کمک به همنوع در انسانها ایجاد شده است، بدیهی است در مرحله اول میزان موفقیت روابط و همبستگی اجتماعی در یک جامعه به میزان گرمی روابط و نوع نگاه در کمک به همنوع به عنوان یک وظیفه اجتماعی، انسانی و اسلامی نهفته است که این دوستی یا روابط ميتواند جنبه خیرخواهانه نیز داشته باشد، دوم اینکه این باور وجود دارد که همه انسانها برابر آفریده شدهاند و دارای کرامت هستند و هر کسی دارای استعداد خاصی است و اگر به دلایلی نميتواند آن را شکوفا کند ما باید دست یاری به طرف او دراز کنیم و سعی كنيم چنين شرایطی را برای او ایجاد کنیم. سوم، امدادرسانی یک ارزش والای اجتماعی و یک تکلیف اخلاقی- اجتماعی است و در جوامع دینی یک تکلیف دینی محسوب ميشود. بالاخره چهارم، این باور اجتماعی برای یاری رساندن به مددجو وجود داشته باشد که مددجو در صورتیکه امروز تقویت شود و اگر افتاده او را بلند و از وی دستگیری كنيم در آینده ميتواند یاریرسانی برای جامعه باشد و همین نقش را ایفا كند.
چه تعریفی از بنیادها یا موسسات خیریه وجود دارد؟
موسسات خیریه، سازمانها و مراکز عامالمنفعه، خدمات اجتماعی هستند که اغلب توسط افراد و گروههاي خیرخواه و انسان دوست تاسیس ميشوند و تمام موسسات و بنیانهاي خیریه به هدف دستگیری از افراد نیازمند و بیبضاعت جامعه و با اهداف مندرج در اساسنامه و با اخذ مجوز تاسیس ميشوند، براساس ماده 2 مجوز موسسات خیریه، این موسسات نميتوانند اهداف سیاسی و غیرانتفاعی داشته باشند چنين اهدافي با خطمشی این موسسات مغایرت دارد.
تفاوت موسسات خیریه در جهان و ایران چگونه است؟
این سوال را از دو دیدگاه ميتوان پاسخگو بود، یکی اینکه با چه انگیزهاي این موسسات بهوجود آمدهاند که از دیدگاه اول بستگی به نوع نگاه به مددجویان و انگیزه تاسیس این موسسات دارد و در کل جهان موسسان را ميتوان به دو گروه تقسیم کرد: گروهی که انگیزه الهی دارند و با این انگیزه در این موسسات فعالیت ميکنند این افراد برای تقرب و با دیدگاه دینی وانگیزه خدایی و رضایت خدا فعالیت ميکنند و برای گروه دوم که انگیزه نوعدوستی و انسانی مطرح است، فعالیت در این زمینه را یک وظیفه اجتماعی ميدانند. دیدگاه دوم نوع عملکرد این موسسات است که ما در این زمینه سوابق زیادی نداریم و موسسات خیریه در کشورهاي دیگر قدمتی بیشتر دارند و در زمینههاي مختلف فعالیت دارند و در این زمینه بسیار خوب عمل نمودهاند و برای دیگر کشورها هم مفید بودهاند.
نگاه شما به یک موسسه یا بنیاد خیریه چگونه است؟
نگاه بنده مثبت است؛ چرا که موسسات خیریه ميتوانند آثار فردی، اجتماعی و اقتصادی بسیار خوبی داشته باشند در مورد آثار فردی ميتوان گفت فعالیت و تلاش در این موسسات برای افراد، آثار معنوی ایجاد ميکند، سوره روم آیه 38 به اجر معنوی و پاداش حقیقی و سوره توبه آیه 102 تا 104 به آمرزش گناه و تزکیه نفس و آیه 274 سوره بقره به قوت قلب و اطمینان از آینده و آثار مادی آن و افزایش روزی اشاره ميکنند. در موردآثار اجتماعی ميتوان از تفاهم و انسجام در جامعه واحساس همدردی و در نهایت عدالت اجتماعی نام برد که تمامی این موارد ميتواند در مجموعه براقتصاد یک خانواده و جامعه آثار بسیار مطلوبی داشته باشد و حاکمیت نیز ميتواند از آثار آن بهرهمند باشد، هر چند متاسفانه دولت در این زمینه نه تنها گام برجستهاي بر نداشته، بلکه موانعی را نیز ایجاد کرده که مجالی برای صحبت در این مورد نيست.
اگربه بنیادها یا موسسات خیریه به عنوان یک مساله در جامعه شناسی نگریسته شود نگاه جامعه شناختی به موسسات خیریه چگونه است؟
یکی از بحثهاي جامعه شناختی، بحث مشکلات مردم و جوامع است و شاید بزرگترین مشکل مردم در شرایط کنونی مساله معیشت مردم است که به دلیل گرانی، تورم، بیکاری و نبود سرپرست برای تعدادی از خانوادهها که امرار معاش یکی از بزرگترین مشکلات زندگی آنها را تشکیل ميدهد و تا به حال هیچ کدام از کشورهای جهان نتوانستهاند به طور کامل فقر را ریشه کن کنند و در شرایط موجود در ایران نه تنها این معضل حل نشده، بلکه بیشتر هم شده است و زمانی مشکلات مردم کم ميشود که فاصله طبقاتی کم شده و عدالت اجتماعی بهوجود آید و موسسات خیریه با تامین معیشت مردم از طریق دریافت زکات، انفاق و صدقه از خیرین و افراد متمکن و رساندن آن به دست نیازمندان ميتوانند نقش بسیار مهمی را ایفا كنند و با بسیج اقشار مختلف جامعه از توان و تخصص آنها استفاده و در راه توانمندسازی نیازمندان از آن بهره گرفته و با حمایتهاي خیرین و دولت و برنامه ریزیهاي اصولی ميتوانند روز به روز مفیدتر باشند.
آسیبهايي که موسسات خیریه در ایران با آن روبهرو هستند چه موضوعاتی ميتوانند باشند؟ (به عنوان مثال، موضوعی که برخی ادعا ميکنند سوءاستفادههاي مالی و اجتماعی از موسسات خیریه برای دیگر اهداف است که به نظر شما چه پاسخی به این مساله ميتوان داد؟)
به نظر بنده این آسیبها به دو دسته تقسیم ميشوند، یکی اینکه اگر موسسات خیریه بدون برنامهریزی به نیازمندان جامعه کمک کنند وآنها را تن پرور بار بیاورند و آنها با دریافت مستمری خود را از اشتغال و کار کردن بینیاز بدانند، آسیب جدی بر این قشر از اقشار جامعه وارد ميشود و معضل فقر به صورت تسلسلی ادامه خواهد داشت، موضوع دیگر سوء استفاده افراد ثروتمند جامعه مثلا عدم پرداخت مالیات یا سوء استفاده از قشر ضعیف جامعه به صرف اینکه به این خانوادهها کمک ميشود و آنها را در راستای مطامع خود بهکار بگیرند. این وظیفه بنیان گذاران و دستاندرکاران این موسسات است که اجازه ندهند اهداف موسسه به دیگرجهات سوق پیدا کند و عدم شفاف سازی مالی موسسات خیریه نیز ميتواند بر دیدگاه مردم نسبت به این موسسات آسیب برساند. برای پرهیز از این آسیب در موسسه خیریه هیوای ژیان با برنامهریزی دقیق در زمینه دریافت مساعدت از خیرین و اقشار مختلف مردم و هزینه درست آن برای مددجویان و ایجاد فرهنگ کار و توانمندسازی و شفافسازی مالی و اطلاع رسانی دقیق از طریق سایت موسسه و گزارش عملکرد از نحوه هزینه کرد مبالغ دریافتی، مردم را مطلع ميکند از ایجاد این آسیبها پرهیز شده است.
آیا موسسات خیریه ميتوانند در اقتصاد یک کشور تاثیر گذارند؟
اقتصاددانان تحقق سه عامل مهم را در رشد اقتصادی کشور موثر ميدانند: 1- مکانیسم اقتصاد بازار 2- آزادی و کرامت افراد 3- مشارکت افراد در سیاست. تامین حداقل درآمد و حداقل سطح زندگی با توجه به مسائل بهداشتی، درمانی و حمایت افراد در زمان بیکاری و از کار افتادگی و تلاش در جهت توانمندسازی افراد جامعه از عواملی هستند که حس آزادی و کرامت انسانی را تقویت ميکند و این حمایتها در برابر نابسامانیهاي اجتماعی و اقتصادی، منجر به کاهش نابرابری و در نهایت ایجاد عدالت اجتماعی ميشود و موسسات خیریه در رکن دوم رشداقتصادی یعنی آزادی و کرامت انسانی ميتوانند نقش بسزایی ایفا كنند و در نهایت در رشد اقتصادی جامعه موثر باشند.
در پایان اگر نظر یا سخنی پیرامون حوزه خیریه و موسسات خیریه دارید و ميتواند اهمیت داشته باشد بفرماييد.
موسسات خیریه باید تلاش کنند با خیرین رابطه حسنه داشته باشند و اعتماد آنان را از هر لحاظ بهدست آورند که ستون و پایه اساسی هر موسسه خیریهای، خیرین و اعضای این موسسه هستند، باید در اعضا شور، نشاط و انگیزه فعالیت و احساس مسوولیت ایجاد کرد تا بتوانند این فعالیتها را که اغلب غیرانتفاعی است به پیش ببرند، مسوولان این موسسات باید با برنامهریزی دقیق و استفاده از مدلهاي روز مدیریتی اقدامات رفاهی و خدمات اجتماعی را برای مددجویان و نیازمندان فراهم کنند و در جهت بالا بردن مهارتهاي زندگی و مهارتهاي شغلی و شکوفایی استعداد خانواده و افزایش کارآیی نیروی انسانی و ارتقای صلاحیتهاي مددجویان و اعضا قدمهاي اساسی بردارند. در عین حال با اطلاعرسانی دقیق و بهرهگیری از رسانهها و فضای مجازی شرایطی را ایجاد كنند و قشر غنی با اطلاع از وضع و حال نیازمندان بتوانند این فاصله طبقاتی را کمرنگ كنند تا آنها بتوانند برای همدیگر مفید باشند. عدم تعجیل و سنجیده عمل کردن وتعیین گروه هدف و استراتژی مناسب و ارائه آمار و ارقام شفاف و برنامهریزی اصولی ميتواند در رشد همه جانبه این موسسات موثر باشد. تعامل بیشتر موسسات خیریه، انجمنها، ارگانها و سازمانهاي دولتی که در این زمینه مشغول به فعالیت هستند ميتواند به جای رقابت غیرسازنده و تخریب همدیگر و خدای ناخواسته حسادت و پاپوش درست کردن برای همدیگر، در به دوش کشیدن این بار گران، همدیگر را یاری كنند و هر یک گوشهاي از این مشکلات را بر دوش کشیده و برآیند این نیروها ميتواند خوشبختی مردم و رفاه اجتماعی را فراهم كند.
سازمانهاي دولتی و مصدرمجوز با نظارت بر این موسسات و راهنمایی صحیح، اصولی و عدم دخالت در فعالیت آنها ميتوانند در ایفای نقش آنها بسیار سازنده باشند.
در پایان از اینکه این فرصت را فراهم كردید که بنده به عنوان سخنگوی يك موسسه خیریه لحظاتی در خدمت شما و خواننده روزنامه دنیای اقتصاد باشم نهایت تشکر و قدردانی را دارم و امید است مثمر ثمر واقع شود.
لینک مصاحبه در سایت روزنامه دنیای اقتصاد:
0